Dadaizm Sanat Akımı / Yeni Sanat Düzeni
Dadaizm Akımı, Birinci Dünya Savaşı’nın yaşandığı yıllarda, o dönemin şartlarına bir tepki olarak ortaya çıkıyor. Çirkin dünya dengelerini altüst eden bir yaklaşım ile kamuoyuna hitap etmeyi amaçlıyor. Burjuva sınıfının sahip olduğu değerlere, gündelik hayattaki entelektüel katılığa karşı çıkıyor.
Dada isminin nereden geldiği ile ilgili net bilgiler olmasa da Fransızca’da çocukların oynadığı oyuncak tahta atı ifade ettiğini biliyoruz. Bu ismi, Dadacıların sözlüğü açarak rastgele buldukları söyleniyor.
Peki Dadacılar bu akımı nasıl ön plana çıkardı? 1916 yılında savaş karşıtı bir grup genç sanatçının Dada Bildirisi ile bu akım resmi olarak varlığını ortaya koyuyor. Zürih’te Hugo Ball’ın açtığı cafede toplanan grubun içerisinde; Jean Arp, Richard Hülsenbeck, Emmy Hennings, Marcel Jango, Tristan Tzara gibi sanatçılar yer alıyor.
Dadaizm ve Sanat
Dadaizm, sanat akımları arasında yeniliği ve değişimi temsil ediyor diyebiliriz. Kalıplaşmış sanat düzenine karşı çıkarak, yepyeni bir sanat anlayışını getiriyor. Sürrealizm ve Pop-Art gibi sanat akımlarının temelleri Dadaizme dayanıyor. Toplum düzenini altüst eden sanat yaklaşımı ile estetik kaygıları yok ediyor. Alışılmış sanat yaratımlarını yeniden tasarlıyor.
Dadacılar eski sanat anlayışındaki resim ve heykelciliği daha çeşitli formlarda sunmayı tercih ettiler. Montaj, kolaj gibi kavramları sanatın her alanına taşıdılar.Resimden edebiyata, her alanda Dadaizm büyük bir yankı uyandırdı. Dadacıların bu ayaklanma biçimleri Türk sanatçıların “Garip Hareketi” ile benzerlik göstermektedir.
Garip akımının üç önemli temsilcisi:
- Orhan Veli Kanık
- Melih Cevdet Anday
- Oktay Rıfat Horozcu
Bu isimleri Dadaizm ve Sürrealizm akımı içerisinde de görebilirsiniz. Sanat anlayışları bu akımlar ile büyük ölçüde örtüşmektedir. Var olan normlara karşı çıkmak, yeniliklerin öncüsü olmak gibi benzerlikleri oldukça fazladır.
Geleneklere ve Mantığa Aykırı
Dadaizm aklın önemini geri plana atarak sadece üretmek üzerine yoğunlaşan bir sanat akımıdır. Toplumsal kaygılardan uzak, absürt sanat eserlerine bu akımda sıkça rastlayabilirsiniz. Dadacılar gelenekleri ve ahlak kuralları gibi kalıplaşmış her şeyi reddederek yeni bir toplum yaratmayı amaçlamışlardır.
Mantığa aykırı olması, sanatçıları düşünmekten alıkoyan bir özellik değil. Dadacılar her şeye kuşkuyla bakar ve sorgular. Kapitalist düzene ve sınıf ayrımcılığına karşı bir tutum sergilemişlerdir. Hakim olan tüm kalıpları yıkmak, sınırları aşmak üzerine yoğunlaşmışlardır.
Dadacı Sanatçılar
Dadacı sanatçıların başında Hugo Ball ve Tristan Tzara geliyor diyebiliriz. Diğer önemli Dadacı sanatçılar ise Marcel Duchamp, Salvador Dali, Jean Arp, Man Ray, Hannah Höch, Max Ernst, André Breton, Francis Picabia, Joan Miró gibi isimlerdir. Bu sanatçılar tek bir akımı benimsemekle kalmıyor, Dadaizm sonrası Sürrealizm, Pop-Art gibi birçok akıma da öncülük ediyorlar.
Yazar
