Kübizm Sanat Akımı ve Kübist Sanatçılar
Kübizm sanat akımı, 1906-1907 yıllarına doğru ortaya çıkarak öne sürdüğü görüşlerle estetik anlayışında devrim yaratmış ve resim sanatının tümüyle dönüşüm geçirmesine yol açmıştır. Bu modern sanat akımının etkisi heykel, edebiyat ve müzik alanlarına da yansımıştır.
Henri Matisse, 1908 Sonbahar Sergisi’nde, Georges Braque’in Estaque’taki Evler adlı tablosunda küçük küpler gördüğünü söylemiştir. Bu terim, Fransız yazar Guillaume Apollanaire ve ardından basın tarafından benimsenerek Kübizm adını almıştır. Son olarak Georges Braque ve Picasso’nun araştırmaları ile Kübizm akımı şekillenmiştir.
Braque, manzara resimlerini Paul Cezanne’in klasik dönemdeki yapıtlarını geometrik doğrultusunda üsluplaştırarak yaratmıştır. Picasso ise André Derain ile birlikte zenci heykel sanatını keşfetmiş ve Avignonlu Genç Kızlar (1907) adlı tablosunu zenci masklarından esinlenerek tamamlamıştır. Picasso’nun bu eseri, hacimlerin düzlem üzerinde anlatımı sorununu ortaya atarak resim sanatını ilk olarak heykele özgü ve akla aykırı düşen formüllere yöneltmiştir.
Kübizm Sanat Akımı Özellikleri
- Kübist ressamlar, eserlerinde renk ögesini her zaman desene bağımlı tutmuşlardır.
- Kullanılan renkler genellikle beyaz, gri, siyah gibi yansız renklerdir.
- Renk karışımları, ışık yansımalarıyla nesnelere dönüştürülür.
- Geleneksel doğacı görüşü yerine eş zamanlılığı benimser.
- Geometrik desenler, resmin temelini oluşturur.
- Karışık, dağınık görüntülerden bir bütün oluştururlar.
- Aklı esas alarak gerçeklik üzerine eserler üretirler.
Kübizm Evreleri / Zihinsel Gerçeklik
Kübizm sanat akımı, farkı evrelere ayrılmaktadır. Çözümleyici olarak adlandırılan evresi, Kübizm öncesi deneysel dönemi kapsar. Bu evrede yeni estetik algısı benimsenmiş, Picasso ve Braque’nin eşliğinde genç ressamlar, 1911 yılındaki Bağımsızlar Sergisi’ne katılmışlardır. Akımın gelişmesinde önemli bir yeri olan sergide; Gleizes, Delaunay, Metzinger, Marcoussis, Juan Gris gibi isimler bir araya gelmiştir.
Tuvallerdeki biçimler,nesneler ve kişilerin düzlemler halinde çizilmesiyle geometrik olarak yorumlanmıştır. Böylece görsel gerçekliğin yerini zihinsel gerçeklik almıştır. Hatta bu durumu şiirsel gerçeklik olarak da tanımlayabiliriz. Konunun kesin çözümlemesi yerine belirtisi ya da gösterimi ortaya konulmuştur.
İkinci evrede (1911-1914), Kübizm akımı içinde iki farklı akımın yer aldığı görülüyor. Picasso, Marcoussis, Juan Gris gibi ressamlar akıma yönelik belli bir sistem kurmaya yöneldiler. Eserleri giderek kişisel özelliklerden kopuk, nesnel bir görünüm kazandı. Resmedilen şekillerde, konunun okunaksız, anlaşılmaz kılındığı dikkat çekti. Bu yönelim sonucunda “bireşimci” olarak nitelendirilen bir Kübizm ortaya çıktı.
Fransız sanatçıların ise resmettikleri biçimlerin doğaya daha yakın ve daha anlaşılır olduğu görülür. Braque, doğacılığa verdiği önemle belki de Picasso’dan önce çalışmalarında kum taneleri, eski gazete kağıtları gibi gerçek parçaları kullanmıştır.
Kübist hareketin son dönemi olarak geçen 1914-1919 yılları arasında grubun dağıldığı ve soyut heykelciliğin ön plana çıktığı görülür. Olgunluğa erişen sanatçılar, daha kişisel çalışmalara yönelmiştir. Bunların arasında en ilginç olanı Fernand Leger’in çalışmalarıdır. Yapıtlarında mekaniğe olan ilgisini yansıtmış, modern makineleşmeden esinlenerek eserler üretmiştir.
Robert Delaunay, Kübizmin başlangıcında baskın olan siyah, beyaz, gri renkleri yerine daha çok renk kullanmaya yönelerek 1912’de Pencereler ve Diskler serisine başlamış, Kupka ve Picabia’nın yanında saf resim araştırmalarına yönelerek Kübizmin bir savunucusu olmuştur.
Kübizmin Edebiyata Yansıması
Kübizm sanat akımı, kuramları ile Metzinger’in Kübizm Üstüne (1912) adlı bir yapıt vermesine yol açmıştır. Böylece Kübizm hareketi, edebiyatçılar ve ozanlar arasında da kendine yer edinmiştir. Max Jacob, Andre Salmon, Pierre Reverdy gibi isimler, akımın savunucuları olmuşlardır. Guillaume Apollinaire de birçok denemesinde bu akımdan söz etmiştir.
Kübist ressamlar, izlenimciliğin parçalara ayırdığı resim algısını yeniden bir araya getirerek nesnenin iç yapısını yeniden oluşturdular. Bu durumdan etkilenen Apollaniare, şiirine verebileceği yeni bir yön buldu. 1913’ten başlayarak Alcools adlı eserinde ozan eş zamanlılığını resim alanındaki gibi uygulamayı düşündü.
Apollaniare, baskı yoluyla sağladığı “figürlü dize” yöntemiyle şiirde anlatılan nesnenin biçim ve hacmini kağıt üstünde yaratmaya çalıştı. Aynı dönem, Blaise Cendrars ve Sonia Terk-Delaunay, resim ve şiiri eş zamanlı yorumlamayı denemişlerdir. Tüm bu deneyimlerden sonra Radiguet, “kübist ozanlardan” bahsetmiştir.
Heykel Sanatında Kübizm
1912 yıllarına doğru Kübist ressamların çalışmalarını örnek alan bir grup heykelci, Kübizm akımını benimsediler. Kübizm öncesi dönemde Picasso ve Braque bu alanda çeşitli çalışmalar yapsalar da (Bkz: Kadın Başı, 1912) bu çalışmalar daha çok deneysel özellik taşıyordu. Bu sebeple 1912 yılına kadar gerçek anlamda bir Kübist heykelciliğinden söz edilemez.
Kübizm sanat akımı, birçok sanatçının çalışmalarını şekillendirmiştir. Raymond Duchamp, uzamda geometrik üsluplaştırmayı savundu. (Bkz: Baudelaire’in Başı, 1911) Archipenko, “Resim-heykeller” çalışmalarında renk ve biçimleri bağdaştırmayı denedi. Constantin Brancusi, yapıtlarında yuvarlaklaştırılmış konturlar uygulayarak parlak yüzeylerde arılaşmayı denedi. Lipchitz-Zadkine, Garallo ve Gonzalezz de aynı estetik anlayış ile kübist eserler üretmişlerdir.
Kübist Sanatçılar;
- Georges Braque
- Paul Cézanne
- Raymond Duchamp-Villon
- Marcel Duchamp
- Raoul Dufy
- Albert Gleizes
- Juan Gris
- André Lhote
- Paul Klee
- Pablo Picasso
- Gino Severini
Diğer sanat akımlarına ve sanatçılara buradan ulaşabilirsiniz.
Yazar
