Sezgicilik (Entüisyonizm) Akımı Özellikleri

Paylaş

Sezgicilik ya da Entüisyonizm akımı, akıl ve soyut düşünme karşısında sezgiye öncelik veren felsefi bir akımdır. Bu akımın kurucusu Fransız Filozof Henri Bergson‘dur. Matematik, edebiyat ve felsefede öne çıkan akımın farklı temsilcileri olmuştur. İmam Gazali de  akımın önemli temsilcilerindendir. Matematikte ise sezgicilik kavramı, Hollandalı matematikçi Luitzen Egbertus Jan Brouwer  tarafından ileri sürülmüştür. Bu matematik anlayışı, Sezgici matematik olarak adlandırılmaktadır. 

Sezgicilik Akımı Özellikleri 

• Felsefi bilgilerin kaynağı sezgidir.
• Varlıkları olduğu gibi anlamamızı sağlayan şeyin temelinde sezgi vardır.
• İdealizm, Yeni Platonculuk, Mistisizm akımlarından etkilenmiştir. 
• Materyalizme karşı bir akımdır.
• Bilginin kaynağı akıl değil sezgidir.
• İçgüdüler, sezgi olarak değerlendirilerek felsefenin merkezinde yer alır.
• Dış dünya, insanın iç dünyasını ifade etmek için bir araçtır. Sezgiyle anlam bulur.

Edebiyat Akımı Olarak Sezgicilik

Türk edebiyatında sezgicilik akımının en önemli temsilcisi Ahmet Hamdi Tanpınar‘dır. Bu akım, Cumhuriyet döneminde edebiyatımızda etkisini göstermeye başlamıştır. Necip Fazıl Kısakürek, Asaf Halet Çelebi gibi yazarların eserlerinde de sezgicilik akımının özellikleri görülür. Sezgiciliğin, mistik şiirin gelişmesinde de önemli bir rolü vardır. 

Sezgicilik Akımı Temsilcileri ve Eserleri

 İmam Gazali – Kimya-yı Saadet, Kalplerin Keşfi, Ölüm ve Ötesi

 Frithjof Schuon – Manevi Perspektifler, Beşer Tecellisi, Bir Merkeze Sahip Olmak, Kalp Gözü

 Rene Guenon – Geleneksel Formlar ve Kozmik Devirler, Modern Dünyanın Bunalımı

 Henri Bergson – Şuurun Doğrudan Doğruya Verileri, Düşünmek ve Olmak, Metafiziğe Giriş, Yaratıcı Tekamül

Bergson’a göre sezgicilik nedir?

Bergson kendi felsefesini “gerçek deneycilik” olarak tanımlar. Bunun sebebi, sezgiyi “şeylerin, bizi kendi içindeki şeylere bağladığı bir deneyim” olarak görmesidir. Bir nesneyi anlamlandırırken o nesnenin içsel varlığı ile yaşanan duygudaşlık sonucunda bir kavrayış yaşanır. Bu deneyim, insanın özünde yaşadığı gerçek bir deneyimdir.

Bergson’a göre bilgi, yaşamın dinamiklerine erişemez. Bir yanda madde diğer yanda ise sezgi vardır. Bergson’un entüisyonizm akımı, akıl değil sezgi önceliklidir der. Bergson’un 1907’de yayımlanan Yaratıcı Evrim adlı eseri felsefe ve edebiyat alanında büyük etki yaratarak bu akımın tanınmasına öncülük etmiştir.

Sanat akımları ile ilgili yazılarımıza buradan ulaşabilirsiniz. 

Paylaş

Yazar

Ipek Can

Sanat, sonsuz bir zenginliğe sahip. Sanat dalları, köklerinden yükselen ağaçların oluşturduğu bir orman gibi. Her bir sanat dalı kendi içinde çok sayıda parçalara ayrılıyor. Bu düşünceyle yola çıktığım sanat ormanı serüvenimde kendi merak ettiklerimi araştırıp yazarken sizlerle de paylaşacağım.

See author's posts