Duruluk Nedir? Özellikleri Nelerdir?
Duruluk, anlatımda gereksiz ek ve sözcük kullanılmamasıdır. Aynı anlama gelen kelimelerin kullanılmaması olarak da adlandırılabilir. Ancak vurgulamak için kullanılan kelimeler duruluğu bozmaz. Birazdan örnekler ile daha net inceleyeceğiz. Öncelikle edebiyatta sıklıkla karıştırılan duruluk ve yalınlık arasındaki farktan bahsedelim.
Duruluk ve Yalınlık Arasındaki Fark Nedir?
Yalınlık ile anlatılmak istenen; süslü söyleşilerden kaçınmak ve gereksiz ayrıntılara yer vermemektir. Aynı zamanda anlatımda kolay anlaşılır bir dil kullanmak da yalınlığın özelliklerindendir. Duruluk ise bir cümlede bir kelimenin çıkarılmayacak ya da bir kelimenin eklenmeyecek şekilde net bir yapıya sahip olmasıdır. Gereksiz hiçbir sözcüğün kullanılmamasıdır. Aynı şekilde gereksiz eklerin de kullanılmadığı anlatımlarda duruluk söz konusudur.
Yalın bir dile sahip olmayan cümlelerde anlatım bozukluğundan bahsedilmez. Duruluğa sahip olmayan cümlelerde ise anlatım bozukluğu vardır. Yalın olmayan cümleler sanatsal anlatım ile süslenmiş cümlelerdir. Duruluğa sahip olmayan cümleler ise aynı alama gelen kelimelerin veya gereksiz eklerin kullanıldığı cümlelerdir. Bu yüzden bu cümlelerde anlatım bozukluğu vardır.
Duruluk Örnekleri
“Mecburen taşınmak zorunda kaldım.”
Yukarıdaki cümlede “mecburen” ve “zorunda kalmak” aynı anlamlara geldiği için duruluğu bozmuştur. “Mecburen taşındım” şeklinde düzeltilir ise duruluk sağlanmış olur.
“Sarı saçları rüzgarda savrulan sarışın bir kız gönümü çaldı”
Yukarıda cümlede “sarı saçlar” ve “sarışın” kelimeleri aynı şeyi ifade ettiği için gereksiz bir kullanımdır. Ancak “Sapsarı saçları rüzgarda savrulan kız gönlümü çaldı” şeklinde olsaydı “sapsarı” duruluğu bozmadan vurgulama yapılabilirdi.
Anlatımın Özellikleri
Tüm anlatım özelliklerine kısaca bir göz atalım;
Açıklık
Bir cümlenin herkes için aynı anlama gelmesi, farklı şekillerde yorumlanmayacak kadar net olmasıdır.
Akıcılık
Ses akışını bozan hiçbir sözcüğe yer vermede ilerleyen anlatımlar akıcıdır.
Duruluk
Anlatımda gereksiz sözcük ve eklerin kullanılmamasıdır.
Yalınlık (Sadelik)
Süslü anlatıma yer vermeden sade bir şekilde anlatım yapılmasıdır.
Doğallık (Samimiyet)
Anlatımın içten olmasıdır. Özellikle deneme yazılarında aranan bir özelliktir.
Özgünlük
Hiçbir düşünceyi taklit etmeden, önceden yazılmamış konuları ve cümleleri ele almaktır.
Özlülük
Özlü sözler diye tabir ettiğimiz atasözleri ve deyimler özlülük içeren anlatıma sahiptir. Amaç az söz ile çok şey anlatmaktır.
Sağlamlık
Dil bilgisi kuralarına uygun anlatımlardır.
Tutarlılık
Duygusal ve düşünsel çelişkilerden uzak, mantık kurallarına uygun anlatımlardır.
Edebiyat ile ilgili içeriklerimize buradan ulaşabilirsiniz.
Yazar
