Entelektüel Kitabı Edward Said
Entelektüel kitabı Edward Said’in kaleminden siyasi boyutları ile kavramsal tanımlamaların yer aldığı, inceleme niteliğinde bir kitaptır. Said, bu kitapta entelektüel kavramını farklı bakış açılarından ele alıyor ve gerçek entelektüelin geniş çaplı tanımlamalarına yer veriyor.
Düzen adamları belli çıkarları gözetirler, oysa entelektüeller şovenist milliyetçiliği, şirketleşmiş düşünce müsvettelerini ve sınıf, ırk ve toplumsal cinsiyet imtiyazlarını sorgulayan kişiler olmalıdırlar. (Syf: 13)
1993 Reith Konferansları
Edward Said, 1993 yılında BBC tarafından Reith Konferanslarına davet ediliyor. Ancak Filistin’in bağımsızlık savaşında aktif olarak yer alması ile bilinen Said’in konferansa davet edilmesi eleştirilere neden oluyor. Konferans bittikten sonra da eleştiriler devam ediyor. Said, iyi niyetli eleştirilerin bile “neden bütün entelektüellerin ille de solcu olması gerektiği” yönünde söylemler barındırdığını söylüyor.
İşin özüne baktığımızda Edward Said, konferansta sağcı bir entelektüel olan Julien Benda’nın alıntılarına sıkça yer vermiştir. Benda’nın bakış açısı ile entelektüel kavramını dile getirmiştir. Ve Benda’nın entelektüel tanımlamalarına karşı Antonio Gramsci’nin düşüncelerini sunumuştur. Gramsci’ye göre organik entelektüeller toplumda aktif olarak yer alırlar. Benda’nın entelektüel tanımını ise Said, şu şekilde ifade etmiştir;
“Entelektüeller insanlığın vicdanı olan süper yetenekli, ahlaki donanımları gelişkin filozof krallardan oluşan bir avuç insan olarak gösteren ünlü bir tanımı vardır.” (Syf: 22)
Benda’nın bu tanımına göre entelektüellere birçok sorumluluk yükleniyor. Şimdi bu sorumluluk ve baskıların karşısında etken bir güç olan amatörizmin varlığından bahsedeceğiz.
Entelektüel Baskılara Karşı Amatörizm
Said, entelektüellere yüklenen mükemmeliyetçi gibi tutumların devamında gelen baskılardan bahsediyor. Baskılarla başa çıkmak için ise tek bir yöntem öneriyor. Bu yöntemi “amatörizm” olarak tanımlanıyor. Peki nedir amatörizm? Entelektüel kitabı üzerinden anlatmak gerekirse;
“Kâr ya da ödül beklentisiyle değil, tabloyu daha geniş çizmeye, belli çizgiler ve engeller arasında bağlantılar kurmaya duyulan aşk ve dinmek bilmez merakla; bir uzmanlık alanına kapatılmayı reddederek, belli bir meslekten olmanın insana getirdiği her türlü kısıtlamaya rağmen düşüncelere ve değerlere özen göstererek hareket etme isteğidir.” (Syf: 85)
Edward Said, uzmanlaşmanın bilgileri daraltacağını ve bir alanda ne kadar yukarıya çıkılırsa bilgi alanının o kadar dar olacağını ifade ediyor. Amatörizm ile uzmanlaşma baskısı gibi birçok baskının ortadan kaldırılacağını savunuyor. Kitapta bu konuya dair oldukça detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Entelektüel Kitabı ve Sürgün Kavramı
Entelektüel kitabı ile sürgün, marjinal, yabancı kavramları da irdeleniyor. Yerinden, yurdundan edilen insanların yaşadığı toplumsal ve siyasal zorlukların sonucunda ruhsal çatışmalar açığa çıkıyor. Tarihin her döneminde farklı milletler, ırklar için sürgün kaçınılmaz olmuştur.
İkinci Dünya savaşı sonrası kurulan İsrail ve Pakistan gibi ülkelerin o topraklardaki diğer insanların dağılmasına sebep olması gibi çok sayıda millet farklı topraklara göç etmeye zorlanmıştır. Savaş sırasında Nazilerin yok edici politikaları sebebiyle yurtlarından olan Yahudi aydınlar ve daha birçoğu sürgünle yüzleşmiştir.
Said, sürgün için “Sürgün bir arada kalma durumundadır, ne yeni ortamıyla tamamen birleşebilir ne de eskisinden tamamen kopabilir, ne bağlanmışlıkları tamdır ne de kopmuşlukları, bir düzeyde nostaljik ve duygusalsa bir başka düzeyde becerikli bir taklitçi ya da gizlice toplum dışına atılmış biridir.” şeklinde bir tanımlama yapmıştır.
Diğer kitap önerileri ve değerlendirmelerine ulaşmak isterseniz sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Yazar
